Hoán vị là gì? Có những hình thức hoán dụ nào? Sự khác biệt giữa ẩn dụ và hoán dụ là gì? Đây chắc chắn là câu hỏi của rất nhiều bạn trong chuyên đề Biện pháp tu từ ngữ văn lớp 6. Để có thêm kiến thức về chủ đề này, Tip.edu.vn đã tổng hợp những thông tin cần thiết về phép đồng dạng. Qua bài viết sau chúng ta cùng tìm hiểu nhé!
Phép hoán dụ là gì?
Khái niệm ẩn dụ
Trong văn học và đời sống, phép ẩn dụ là Biện pháp tu từ được sử dụng rất nhiều, tuy nhiên, hoán dụ là gì thì không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm này. Theo định nghĩa hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên sự vật, hiện tượng khác; giữa chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau, nhằm tăng sức gợi và sức gợi cảm trong cách diễn đạt.
Lấy một ví dụ về phép ẩn dụ
Các kiểu hoán dụ phổ biến
Từ khái niệm hoán dụ, chúng ta có thể thấy rằng, phép tu từ là một biện pháp tu từ được sử dụng rất nhiều trong văn học. Các kiểu hoán dụ thường được sử dụng là:
- Dành 1 phần để gọi toàn bộ: Ví dụ, anh ấy là cầu thủ ghi bàn số một của đội. Từ “chân” không được hiểu theo nghĩa đen mà phải hiểu theo nghĩa bóng – tức là một người.
- Sử dụng vùng chứa để gọi vùng chứa: Ví dụ: Toàn thể khán giả cổ vũ và cổ vũ cho đội tuyển Việt Nam – Trong trường hợp này, “stand” có nghĩa là những người ngồi trên khán đài.
- Sử dụng dấu hiệu của sự vật để gọi đồ vậtVí dụ: cô gái có mái tóc màu hạt dẻ đang đứng một mình dưới mưa. Ở đây “tóc màu hạt dẻ” là dấu hiệu để nhận biết một người.
- Sử dụng cái cụ thể để nói về cái trừu tượng. Ví dụ: “Một cây làm chẳng nên non / Ba cây cùng làm nên núi cao”. Cụ thể ở đây là “một cây” và “ba cây” trừu tượng là số lượng nhiều hay ít.
Sự khác biệt giữa ẩn dụ và hoán dụ là gì?
Phép ẩn dụ Phép tu từ và hoán dụ đều là những biện pháp tu từ phổ biến, đều dựa trên sự liên tưởng giữa các sự vật, hiện tượng giống nhau nhằm tăng sức gợi và sức gợi cảm trong cách diễn đạt. Trong văn biểu cảm như văn bản tự truyện thường sử dụng nhiều biện pháp hoán dụ. Cũng chính vì sự giống nhau giữa hai biện pháp này mà nhiều người nhầm lẫn giữa ẩn dụ và hoán dụ. Vậy sự khác biệt giữa ẩn dụ và hoán dụ là gì? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ các định nghĩa sau:
Ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ là một biện pháp tu từ, theo đó, việc gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của những sự vật, hiện tượng khác có những nét tương đồng với nhau có tác dụng tăng sức gợi.
Ẩn dụ được thể hiện dưới bốn hình thức: ẩn dụ về hình thức, ẩn dụ về cách thức, ẩn dụ về phẩm chất, ẩn dụ về sự chuyển hoá của cảm giác. Như sau:
- Ẩn dụ chính thức: Thực tế là người nói đã che giấu một phần ý nghĩa.
Ví dụ:
“Đến thăm nhà Bác Làng Sen
Có hàng dâm bụt thắp lên ngọn lửa đỏ rực ”.
=> Ánh sáng: Là hình ảnh ẩn dụ để chỉ bông hoa râm bụt đang nở.
- Phương thức ẩn dụ: là dạng của một vấn đề theo nhiều nghĩa, ẩn dụ này giúp người nói chuyển nghĩa vào câu. Đây là hình thức ẩn dụ phổ biến nhất mà nhiều người nhầm lẫn với phép ẩn dụ.
Ví dụ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
=> Người trồng cây: Là hình ảnh ẩn dụ chỉ người lao động, tạo ra giá trị sức lao động.
- Phép ẩn dụ chất lượng: là hình thức dùng chất lượng của sự vật, hiện tượng này bằng chất lượng của sự vật, hiện tượng kia, cả hai đều phải có những điểm tương đồng. Đối với hình thức ẩn dụ này, nó cũng tương tự như phép ẩn dụ dùng các dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật nên các bạn cần hết sức chú ý.
Ví dụ:
“Người cha với mái tóc bạc
Hãy thắp lửa cho anh nằm xuống “
=> Công cha: là hình ảnh ẩn dụ chỉ Bác Hồ.
- Ẩn dụ về sự chuyển đổi cảm giác: là hình thức miêu tả những thuộc tính, đặc điểm của sự vật do một giác quan cảm nhận được nhưng lại được miêu tả bằng những từ ngữ dùng cho các giác quan khác.
Ví dụ: Trời nắng và nắng gắt: đề cập đến một ngày nắng có thể làm khô mọi thứ
Sự khác biệt giữa ẩn dụ và hoán dụ là gì?
Tuy đều lấy hiện tượng này để chỉ sự vật, hiện tượng khác dựa trên sự liên tưởng. Nhưng với sự phân chia các hình thức ẩn dụ và hoán dụ ở trên, có thể thấy bản chất của ẩn dụ và hoán dụ là khác nhau vì cơ sở liên kết của hai biện pháp tu từ này hoàn toàn khác nhau, cụ thể:
- Phép ẩn dụ dựa trên sự liên tưởng tương đồng. Tức là giữa A và B có những điểm giống nhau nên người ta dùng B thay vì B. Trong đó, A và B là hai thứ thuộc hai phạm trù hoàn toàn khác nhau. Ví dụ: “Thuyền ra bến đợi / Tình đi nghĩa chẳng bao giờ quên nhau”. => Thuyền: Là ẩn dụ chỉ người đi xa, bến: là ẩn dụ chỉ người ở lại. Thuyền và người đi, bến và người ở có những điểm tương đồng.
- Phép ẩn dụ là sự liên tưởng giữa các sự vật và hiện tượng. Tức là mối quan hệ giữa A và B rất thân thiết. Khi nói đến A, người ta sẽ nghĩ đến B. Ví dụ: “Mái đầu xanh có gì sai / Nửa má đỏ chưa đủ” (Nguyễn Du). => Đầu xanh: Là hình ảnh ẩn dụ chỉ những người đang tuổi ăn tuổi lớn. Má hồng: chỉ những cô gái xinh xắn.
Giải bài tập về phép hoán dụ
Để hiểu rõ hơn phép hoán dụ là gì, chúng ta cùng đến với phần luyện tập trong chương trình SGK lớp 6.
Bài tập sách giáo khoa về phép hoán dụ là gì?
Câu 1 + 2: SGK ngữ văn lớp 6 tập 2 trang 83
- a) Đôi bàn tay của tôi: làm bộ phận của người để làm việc, tượng trưng cho người thợ -> Lấy một bộ phận để gọi toàn bộ.
- b) Một: số đơn lẻ, thiếu thống nhất. Ba: tượng trưng cho số đông, sự đoàn kết -> -> dùng cái cụ thể để chỉ cái trừu tượng
- c) Đổ máu: là dấu hiệu của sự thiệt hại (bị thương, chỉ chiến tranh, trong câu thơ trên có nghĩa là chiến tranh đang xảy ra -> dùng dấu hiệu để chỉ sự vật)
Câu hỏi 1: SGK ngữ văn lớp 6 tập 2 trang 84:
- a) Làng ta: Ý ở đây là những người nông dân trong làng -> dùng cái thùng để gọi cái chứa
- b) Mười năm: chỉ cái trước mắt. Trăm năm: dùng để chỉ cái lâu dài -> dùng cái cụ thể để chỉ cái trừu tượng
- c) Chàm: là dấu hiệu nhận biết người Việt Bắc, dùng để chỉ người Việt Bắc -> dùng dấu chỉ sự vật.
- d) Thổ: nghĩa là chỉ con người sống trên trái đất -> dùng vật chứa để gọi vật chứa
Bài tập mở rộng về phép hoán dụ là gì?
Câu hỏi 1: Câu nào dưới đây không dùng phép hoán dụ?
- a) Lớp em có một bạn nam học rất giỏi.
- b) Anh ấy là một tay đua cừ khôi
- c) Giọng cô ấy thật ngọt ngào
Gợi ý:
- a) Câu a: my class: dùng để chỉ những người trong lớp tôi -> đây là một dạng hoán dụ dùng container để gọi đối tượng được chứa.
- b) Tày: nghĩa là người -> đây là hình thức hoán dụ lấy bộ phận để gọi toàn bộ.
- c) Giọng điệu ngọt ngào: ở đây dùng phép ẩn dụ để chuyển cảm, không dùng phép tu từ hoán dụ.
Câu 2:
“Một trái tim lớn đã từ bỏ cuộc sống
Một tâm trí vĩ đại đã không còn sức sống ”.
(Xuân Diệu – Viết về Na mờ Hit mét)
Những hình thức hoán dụ nào đã được sử dụng trong câu ca dao trên:
- a) Sử dụng vùng chứa để gọi đối tượng được chứa
- b) Sử dụng cụ thể để chỉ phần tóm tắt
- c) Dành 1 phần để gọi toàn bộ
- d) Dùng biển báo để chỉ sự vật
Đáp án: C. Trái tim, khối óc chỉ có ý nghĩa là con người.
Trên đây là tổng hợp kiến thức về phép hoán dụ là gì và cách giải một số bài tập về phép đồng dạng. Hi vọng bài viết sẽ cung cấp cho các bạn những kiến thức bổ ích phục vụ cho việc học tập và nghiên cứu của bản thân. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào liên quan đến chủ đề của bài viết, Phép hoán dụ là gì?, hãy để lại bình luận bên dưới, Tip.edu.vn sẽ hỗ trợ giải đáp cho bạn !.
Xem thêm >>> Bình luận là gì? Nhận xét là gì? Các cách bình luận về văn học